Escalatieroute bij conflicten over passend onderwijs

Als je het als ouders niet eens bent met school...

Praten met school

Je gaat natuurlijk eerst praten met school. Bekijk onze Voorbereidingstips bij belangrijke gesprekken met school of samenwerkingsverband! Ons bestuurslid Monique van Eijkelenburg schreef ook een Communicatietip voor ouders in gesprek met docent: "Wat is voor u haalbaar?" Of: Over het nut van je ondergeschikt opstellen op school. UW Ouderplatform heeft ook goede tips voor het in gesprek gaan met school.

Inschakelen van externe deskundigen

Mocht goed overleg onvoldoende helpen, dan kun je gaan praten met het samenwerkingsverband van je woonplaats. Hierbij is het van belang dat je je goed voorbereidt, probeer voor jezelf duidelijk te formuleren welke hulp/begeleiding je kind nodig heeft en weet waar je recht op hebt (zie Hoe moeten scholen Passend Onderwijs bieden?). 

Om je verhaal kracht bij te zetten is het een goed idee om (eventueel bij een tweede gesprek) zowel een onafhankelijke psycholoog of psychiater als een onafhankelijke onderwijsexpert die samen het maatwerk kunnen bepalen voor je kind, mee te nemen naar het overleg met het samenwerkingsverband.

Ouders (en professionals) kunnen gratis de specialisten van CCE (Centrum voor Consultatie en Expertise) inschakelen bij dreigend vastlopen op school. "Het CCE adviseert professionals over leerlingen die door een blijvende (verstandelijke) beperking of een stoornis zoals autisme, extra risico lopen om probleemgedrag te ontwikkelen. Het CCE kan worden geraadpleegd als de betrokken deskundigen er niet uitkomen en de situatie vast dreigt te lopen. Ook kinderen die vanwege hun gedragsproblematiek geen onderwijs meer volgen, komen in aanmerking voor consultatie. Betrek het CCE tijdig, bij voorkeur wanneer de leerling nog naar school gaat, om te voorkomen dat een kind thuis komt te zitten."
Zie ook CCE's Verklaringen voor probleemgedrag en het vastlopen van situaties op individueel niveau waarbij zowel naar oorzaken door de thuissituatie als oorzaken door de schoolsituatie is gekeken.

De escalatieroute verder volgen die hieronder genoemd wordt, of je verhaal (laten) publiceren door de media (krant, tv, radio, internet), kan averechts werken: het kan zijn dat de sfeer verhardt en dat je juist minder voor elkaar krijgt, ook al blijk je uiteindelijk gelijk te hebben. Dit geldt gelukkig niet altijd, maar over het algemeen is het aan te bevelen om eerst externe deskundigen in te schakelen en die voor je te laten pleiten bij school en/of samenwerkingsverband.

Escalatieroute voor passend onderwijs

Mocht goed overleg en het inschakelen van externen deskundigen niet helpen en wil je verder escaleren, dan is dit de formele route aangegeven door het Ministerie van Onderwijs (voor meer informatie zie route naar een passende plek), ook helder omschreven door In1School in wat te doen bij een dreigend conflict over ondersteuning en Infographic "Het gaat met je kind niet goed op school":
2b.  bij (dreigend) thuiszitten, de onderwijsinspectie (zie hieronder: En de onderwijsinspectie dan?)
3. Onderwijsconsulenten: gratis bemiddeling tussen ouders en school voor kinderen met extra ondersteuningsbehoefte, betaald door ministerie 
4. Kies uit geschillencommissie, College voor Rechten van de Mens, zie info van het ministerie voor welke dingen je waar terecht kunt bij problemen tussen ouders en school.
Kanttekening: als 1. en 2. niet willen, kunnen 3. en 4. (behalve misschien de rechter) niets afdwingen, maar uitspraken van 4. worden wel serieus genomen en bieden grond voor verdere acties (mail ons als je daar hulp bij wil). De onderwijsinspectie (2b.) heeft meer invloed, dus dat is zeker een aanrader.

En de onderwijsinspectie dan?

De onderwijsinspectie ging nooit in op individuele gevallen. De standaardprocedure is dat je in gesprek gaat met of een klacht indient bij je school(bestuur) of samenwerkingsverband, en dan wordt het aanbevolen om ter kennisgeving de klacht ook te melden aan de onderwijsinspectie. Zij kunnen die informatie dan gebruiken als ze op bezoek gaan bij de school. Als ze meerdere vergelijkbare klachten ontvangen over dezelfde school dan is dat voor hen een teken dat ze dat wat nader moeten onderzoeken, maar de inspectie gaat niet in op de individuele situatie.

Dat is echter in 2015 veranderd als het gaat om klachten over (dreigende) thuiszitters en zorgplicht van scholen: dan komt de inspectie wel in actie bij individuele gevallen.

Naar aanleiding van het bericht Scholen negeren massaal zorgplicht scheef de staatssecretaris in een Kamerbrief van september 2015 zelfs expliciet:

Ouders kunnen zich rechtstreeks bij de inspectie melden als zij de indruk hebben dat de school de zorgplicht ontwijkt. De inspectie heeft deze concrete signalen nodig om te weten welke scholen zij moet aanspreken.

Dit is bevestigd in een interview met onderwijsinspecteur Floor Wijnands Inspectie reageert op alle meldingen over thuiszitters en in een blog van hoofdinspecteur Arnold Jonk Thuiszitters in het toezicht: "Bij ieder signaal nemen we contact op met de ouders [en, indien daar sprake van is, met de school of het samenwerkingsverband in kwestie.] We blijven contact zoeken, net zolang tot de leerling in kwestie (weer) naar school gaat."

4 november 2016: Onderwijsinspectie kan financiële sancties opleggen als school zorgplicht blijft ontwijken. Zo'n financiële straf voor de school is alleen mogelijk als de inspectie signalen heeft ontvangen over het ontwijken van de zorgplicht.

Een melding doen bij de onderwijsinspectie kan via hun contactformulier. (Je krijgt over het algemeen geen reactie terug.)

De Utrechtse onderwijsinspectie heeft onze stichting in het najaar van 2015 geschreven:

Ouders die hun kind niet op een school geplaatst kunnen krijgen kunnen zich melden bij het samenwerkingsverband. Het samenwerkingsverband zal dan alles in het werk stellen om een passende plaats te vinden. Ik verzoek u deze melding gelijktijdig te doen met een melding aan de inspectie. Het is immers zo dat een school die een aangemelde leerling met extra ondersteuningsbehoefte weigert, een zorgplicht heeft. De inspectie zal een dergelijke school strikt aan die zorgplicht houden. In de behandeling van een individuele casus kan de inspectie verantwoordelijke partijen direct en snel aanspreken. In alle voorkomende gevallen was de inspectie tot nu toe binnen niet al te lange tijd succesvol en krijgt de leerling onderwijs.

De "passende plaats" die wordt aangeboden hoeft overigens niet op de school van aanmelding te zijn. De school en/of het samenwerkingsverband kunnen ook concluderen dat een school voor speciaal onderwijs of een school verbonden aan een kliniek een passende plek is. Volgens de wet dient de school echter eerst te onderzoeken welke extra ondersteuning nodig is, en of de school die zelf kan bieden (eventueel met hulp van het samenwerkingsverband). Zoniet, dan moet in overleg met de ouders een andere school gezocht worden, waarbij de ouders hun voorkeur kunnen uitspreken. Dit geldt ook als de leerling al op een school zit, maar de ouders hem/haar op een nieuwe school aanmelden. Zie onze pagina's Hoe moeten scholen Passend Onderwijs bieden? en Jurisprudentie over toelating en zorgplicht bij passend onderwijs.

Vlak voor de zomervakantie nog geen passende school voor volgend jaar?

Bovenstaande formele route is de aangewezen weg.

Nuttige tips van Katinka Slump:
    tweet 1: Ouders die voor de zomervakantie geen onderwijsplek hebben voor hun kind moeten dat melden bij hun rechtsbijstandverzekeraar! #SPOED
    tweet 2: Informeer nu, nog voor de zomervakantie, bij school/scholen waar leerling is aangemeld naar contactgegevens tijdens de zomervakantie!
    tweet 3: Bij de contactgegevens gaat het vooral om die van het schoolbestuur omdat het bestuur als bevoegd gezag beslist over toelating.
    tweet 4: Rechtsbijstandverleners en advocaten kunnen contact opnemen met Ouderkracht voor 't kind zodat procedures kunnen worden gecombineerd.
    tweet 5: Bij rechterlijke procedures wordt geen rekening gehouden met schoolvakantie als verhinderdata. Nu actie is op tijd naar school!

    Tips voor als je kind thuiszitter is geworden

    De meestgebruikte definitie van thuiszitter is meer dan 4 weken niet full-time naar school (zie Verschillende definities van thuiszitters). Als dat jouw kind overkomt, is dit als het goed is door de school gemeld aan de leerplichtambtenaar (afgekort LPA). Mocht dat nog niet gebeurd zijn, overweeg dan om zelf de leerplichtambtenaar van je gemeente te informeren. Dan kun je jouw kant van het verhaal vertellen, en met de leerplichtambtenaar erbij kan er soms meer druk worden uitgeoefend op de school. 

    Wat er ook gebeurt, accepteer niet zonder meer dat je kind (ook al is het maar tijdelijk) wordt vrijgesteld van de leerplicht onder artikel 5 sub a van de Leerplichtwet (d.w.z. niet in staat om een school te bezoeken vanwege lichamelijke of psychische redenen). Dan zijn de scholen namelijk niet meer verantwoordelijk voor het bieden van onderwijs, en is er geen budget meer om onderwijs te bieden aan je kind. Je kunt aanspraak maken op een budget voor dagbesteding dat lager is dan het budget voor onderwijs. 

    Op onze pagina Aantallen thuiszitters kun je zien hoe het aantal leerlingen met hoogbegaafdheid en/of autisme dat uit de leerplicht is ontheven schrikbarend hoog is en toeneemt. Scholen worden afgerekend op de aantallen thuiszitters, maar vrijgestelde leerlingen tellen niet mee, dus soms sturen zij (en ook de leerplichtambtenaar) erop aan dat een thuiszitter wordt uitgeschreven. Wat de discussie vertroebelt is dat verschillende organisaties verschillende definities van thuiszitters hebben.

    Een betere oplossing dan vrijstelling van de leerplicht, is intensieve begeleiding om stap voor stap weer naar school te kunnen, zoals die bijvoorbeeld gegeven wordt door BOCS in Nieuwegein.  BOCS wordt bekostigd door de scholen die de kinderen, na overleg met de ouders, bij BOCS plaatsen.

    Als je een schoolwisseling overweegt, bedenk dan eerst of het probleem daarmee werkelijk zal worden opgelost, of er dan geen andere problemen kunnen ontstaan. Is het niet beter als de huidige school (gedwongen door externe partijen) meer maatwerk biedt? Denk je toch dat wisseling van school het beste is, en de huidige school geeft aan dat zij niet kunnen bieden wat je kind nodig heeft, dan vereist de zorgplicht dat de huidige school een beter geschikte school aanbiedt die plek heeft. Je kunt je zelf ook oriënteren op de mogelijkheden en je kind aanmelden voor een andere school, waardoor die andere school zorgplicht krijgt zodra ze erkennen dat je kind extra ondersteuning nodig heeft. 

    Als je kind niet voltijds naar school kan: de regering wil het niet voltijds naar school gaan voor kinderen met een psychische belemmering, mogelijk maken via een vrijstelling onder 11d, zie 25 september 2015 - Brief van staatssecretaris aan Kamer over Passend Onderwijs:

    Artikel 11d: Vrijstelling voltijdse leerplicht vanwege ziekte

    De mogelijkheden voor niet voltijds naar school die al bestonden voor (lichamelijk) zieke leerlingen, wil de staatssecretaris verruimen "waardoor het alle kinderen omvat die vanwege lichamelijk of psychische belemmeringen tijdelijk of gedeeltelijk niet naar school kunnen. Zij zijn (gedeeltelijk) vrijgesteld van geregeld schoolbezoek. De school blijft verantwoordelijk voor het onderwijsprogramma. Als gevolg van de bestaande verantwoordelijkheid op basis van de sectorwetten van scholen voor het onderwijs aan deze leerlingen, maken school en ouders onderling afspraken over dit programma. Hiertoe kunnen ook afspraken behoren over de inkoop of inhuur van producten of diensten om dit programma mogelijk te maken. Denk bijvoorbeeld aan de aanschaf van materiaal voor afstandsonderwijs of de inhuur van specifieke expertise."

    Een mogelijk risico van deze verbrede interpretatie van deze vorm van vrijstelling 11d is wel dat voor zieke leerlingen geen OPP (ontwikkelingsperspectief) nodig is.

    Een ander alternatief is artikel 11g van de Leerplichtwet:

    Artikel 11g: Vrijstelling leerplicht en toch bekostiging alternatief onderwijs

    Het vervelende is dat ouders volgens de wet strafbaar zijn als hun kind niet naar school gaat. Daarom is het interessant dat een recente uitspraak van de Raad van State aangeeft dat bij onvoldoende passend onderwijs ook een vrijstelling onder artikel 11 sub g van de Leerplichtwet mogelijk is. Dan is er namelijk wel bekostiging mogelijk van alternatief onderwijs. Zie de uitleg van Fleur Terpstra: Ontbreken passend onderwijs: vrijstelling van de Leerplichtwet, of het artikel in TPO Magazine Thuiszitter klem in de raderen van het systeem (link gaat naar Blendle waar je het artikel kunt kopen voor € 0,38, en de eerste €2,50 zijn gratis).
    Lees ook het ervaringsverhaal van Petra Dekker die erin slaagde om via een vrijstelling 11g haar zoon een jaar thuis te laten zitten met behoud van onderwijs. (Want dat is het nadeel van niet naar school kunnen gaan: je wordt vervolgd voor de leerplicht of je krijgt een vrijstelling 5a en dan ook geen enkel onderwijs meer.) Het vervolg van Petra's verhaal kun je lezen in Van vrijstelling 11g naar ontheffing 5a.
     

    Gerelateerd