OPDC Utrecht: i-klas met havo/vwo


Op deze pagina hebben we informatie over de i-klas havo/vwo van OPDC Utrecht verzameld voor ouders die overwegen of het iets voor hun kind is.

Voor wie zijn de i-klassen bedoeld?

Sinds het schooljaar 2013/2014 heeft het OPDC Utrecht een voorziening voor kwetsbare leerlingen met internaliserende problematiek (de i van i-klas staat voor voor integratie, maar ook voor internaliserend).
Het zijn leerlingen met internaliserende problematiek (i-klas). Zij hebben bijvoorbeeld te maken met angst, depressie, een stoornis (vaak aan autisme verwant), faalangst en een laag zelfbeeld. De groep heeft twee vaste, ervaren docenten, waardoor een duidelijke structuur en voorspelbaarheid gewaarborgd is. De veiligheid van de groep wordt bewaakt door verschillende schooltijden en eigen pauzes in vergelijking met de andere leerlingen van het OPDC. 
Leerlingen uit de gemeenten Utrecht en Stichtse Vecht, maar ook uit andere gemeenten rondom Utrecht, zijn welkom als blijkt dat de i-klas de meest passende plek is voor een jongere. Let op: je lokale samenwerkingsverband moet dit wel toestaan.

Wat vindt Stichting AutiPassend Onderwijs Utrecht van de i-klas?

planbord in de i-klas
Het is voor veel ouders een bezwaar dat de klassen voor kwetsbare internaliserende leerlingen in hetzelfde gebouw zijn als de klassen voor kinderen met (soms zware) externaliserende problematiek, waarbij die laatste de meerderheid vormen. Ondanks de regeling met aparte lestijden en pauzetijden voelen veel internaliserende kinderen zich hier niet veilig bij.

Tijdens een werkbezoek aan de i-klas werd ons verteld dat leerlingen daar wel weer tot leren kunnen komen. Dat is een goede zaak. Ze bieden een voorspelbare dagindeling en ondersteunen het lesmateriaal van IVIO@School met klassikale lessen. De IVIO onderwijsvorm heeft wel een paar inherente nadelen: er zitten leerlingen van verschillende niveaus in dezelfde klas, en de klassikale lessen zijn vanzelfsprekend niet toegespitst op het niveau van een individuele leerling. Ook zijn er maar een paar docenten, die zijn niet gespecialiseerd in alle vakken. Uiteraard zijn er vanuit IVIO@School wel vakdocenten voor elk vak beschikbaar, maar dan op afstand, bereikbaar via e-mail of skype.

We horen helaas dat men (vooralsnog?) niet geneigd lijkt te zijn om vwo onderbouw of havo/vwo bovenbouw niveau aan te bieden, wellicht omdat de ondersteunende docenten daar geen ervaring mee hebben? Wat IVIO@School betreft is die beperking er niet. Er is wel een toezegging gedaan dat als een leerling van de i-klas nergens anders terecht kan, hij bij wijze van uitzondering op het OPDC door mag leren tot en met zijn diploma. Het kan wel zijn dat het (staats)eindexamen lastig te organiseren is. 

Voor de meeste leerlingen geldt echter dat ze vóór het eindexamen naar een andere school moeten: het OPDC beslist per jaar (soms ook tussendoor) of de leerling nog wel mag blijven of dat men het beter vindt als de leerling naar het reguliere of speciale onderwijs gaat, ook als zowel ouders als leerling denken dat dat een slecht idee zou zijn. Deze onzekerheid die i-klas-leerlingen continu boven het hoofd hangt is voor kinderen (en vooral die met autisme) een groot nadeel.

Wij vinden dan ook dat klasjes voor dezelfde doelgroep van kwetsbare internaliserende leerlingen, maar dan in de context van een reguliere school met reguliere vakdocenten, veel beter geschikt zijn voor leerlingen met autisme. Minder stigmatiserend, meer participerend op een gewone school, met vooruitzicht van doorstromen naar een reguliere klas in hetzelfde schoolgebouw met dezelfde docenten. Het gaat om zo gewoon mogelijk meedoen en erbij horen, liefst je hele schooltijd lang bij dezelfde school (gemeenschap). Daarom heeft een dergelijke oplossing niveau 5 in onze preventiepiramide terwijl de i-klas van het OPDC voor ons niveau 9 heeft. 

Dus wij vinden het jammer dat er niet voor gekozen is om deze i-klas van het OPDC te integreren in een reguliere havo/vwo. Als dat wel gedaan was, hadden de leerlingen zich onderdeel kunnen voelen van een bekende school, op het schoolplein contact kunnen hebben met reguliere leerlingen, mee kunnen doen met schoolse activiteiten en les kunnen krijgen van reguliere docenten. Als docenten vrijwillig kiezen voor lesgeven in de speciale klas, waarvoor ze extra getraind worden, doen ze vaardigheden op die ze ook in de reguliere klassen kunnen gebruiken! Ook was dan de overstap naar een reguliere klas in de bovenbouw gemakkelijker geweest. Voor kinderen (vooral die met autisme) is verandering van locatie en afscheid moeten nemen van vertrouwde mensen vaak heel verontrustend/stressvol.

Wat zijn de i-klassen?

Vanaf 6 december 2013 is ook een avo/vwo groep (TL, Havo/VWO) voor deze doelgroep opgestart. Met het IVIO-instituut (bekend o.a. van de wereldschool) is een samenwerking aangegaan om de diverse niveaus binnen de lesgroep goed te kunnen bedienen. De structuur met 2 vaste docenten, verschillende schooltijden en eigen pauzes is hetzelfde als bij de hierboven beschreven VMBO i-klas.
Er zijn twee i-klassen, een op vmbo-niveau (bbl t/m kbl) en een op vmbo-tl/havo/vwo-niveau. Het zijn kleine klassen van maximaal 12 leerlingen. Van het Onderwijs- en ondersteuningsaanbod Sterk VO in schema:
Na de herfstvakantie [is december geworden] start van een integratieklas havo/vwo op OPDC Utrecht, bedoeld voor leerlingen met een havo/vwo niveau die tijdelijk de aansluiting met het reguliere onderwijs niet kunnen maken en extra ondersteuning nodig hebben vanwege internaliserende gedragsproblematiek. Ook deze leerlingen krijgen deels individueel onderwijs via IVIO.
Over de vmbo-i-klas zijn twee blogs verschenen: een van Lucielle, 14 jaar, en een van docent Henk Heinhuis.
In het tl/havo/vwo-klasje zitten leerlingen van verschillende leerjaren, vooralsnog alleen onderbouw tl/havo, die toch ieder op hun eigen niveau les krijgen via het afstandsonderwijs van IVIO@School. Van de IVIO website: 
IVIO@School biedt onderwijs aan, dat los gemaakt is van plaats en tijd: afstandsonderwijs. Hierdoor zijn de programma’s uitermate geschikt voor kinderen die baat hebben bij een individueel studieprogramma. Immers, een kind kan met IVIO@School beginnen wanneer het wil, en kan studeren in het tempo en op de plaats en tijd die bij hem of haar past en waar nodig maatwerk. Voor scholen wordt het op deze wijze mogelijk om voor een kleine groep leerlingen of zelfs voor één enkele leerling, vakdocenten met een 1e of 2e graads bevoegdheid in te zetten voor één of meer vakken. 
Alle lespakketten van IVIO@School bestaan uit de onderdelen: onderwijsmaterialen (tekstboeken, werkboeken, schriften, leesboeken, practicummateriaal, examenbundels, etc.), een handleiding met een uitgebreide jaarplanner en veel uitleg voor de leerling en de begeleiding op afstand door onze eerste- en tweedegraads vakdocenten (de communicatie tussen leerling en docent vindt voornamelijk plaats binnen onze digitale leeromgeving).
De mentoren van OPDC Utrecht begeleiden de leerlingen en zijn verantwoordelijk voor hun voortgang (die ze in de gaten kunnen houden via het leerlingvolgsysteem van IVIO).
De ingang van het OPDC Utrecht

Wat is OPDC Utrecht?

OPDC Utrecht is de nieuwe officiële naam van "De Utrechtse School". Sinds het schooljaar 2013/2014 heeft het ministerie van OCW de status van een orthopedagogisch en didactisch centrum (OPDC) toegekend (zie ook het wettelijk kader hieronder), daarom is de naam veranderd in OPDC Utrecht. Op dit moment zit de Utrechtse School aan de Wittevrouwenkade, te zijner tijd verhuizen ze naar de Van Lieflandlaan.

Als een leerling voor een korte of langere tijd niet terecht kan binnen het reguliere onderwijs en nog niet duidelijk is of het speciaal onderwijs de best passende plek is, kan hij of zij onderwijs volgen op OPDC Utrecht voor maximaal twee jaar. Een OPDC heeft geen eigen ingeschreven leerlingen, alle leerlingen moeten ingeschreven zijn bij een reguliere school. Dat kan ook een reguliere school van buiten de gemeente Utrecht of Stichtse Vecht zijn. De reguliere school is verantwoordelijk voor hen, maar heeft de zorg voor die leerlingen tijdelijk "uitbesteed" aan het OPDC. In de paragraaf "Wettelijk kader OPDC Utrecht" hieronder staan een aantal verantwoordelijkheden van de reguliere school benoemd.

Wij vinden we het vreemd dat de i-klassen geen eigen identiteit en geen eigen locatie hebben gekregen, los van de Utrechtse School. Veel ouders moeten een enorme drempel over voordat ze hun kind naar het OPDC Utrecht (de Utrechtse School) willen laten gaan, hoe goed de begeleiders daar ook zijn. Naar de Utrechtse School gaan naast de 24 kinderen in de i-klassen ook 150 kinderen die om andere redenen tijdelijk niet naar een reguliere school kunnen, waaronder ook leerlingen die vanwege extreem gedrag niet meer te handhaven waren op de gewone school (ook al zitten die in een ander deel van het gebouw en hebben die andere pauzetijden).

Geen open dagen of kennismaken met OPDC / i-klas

Voor ouders is het helaas niet mogelijk om open dagen te bezoeken of een kennismakingsgesprek te voeren. Wij vinden dat erg jammer, voor ouders van kinderen voor wie zowel regulier als speciaal onderwijs slecht passen, is het belangrijk om zelf te kunnen onderzoeken of de i-klas een redelijk alternatief kan zijn voor hun kind.

Het OPDC geeft aan: "Leerlingen worden via het Loket Passend Onderwijs van het samenwerkingsverband “Sterk VO” bij ons aangemeld. Daarna worden de ouders en leerling uitgenodigd voor een intakegesprek. Als er twijfel is bij de ouders kan het ook een kennismakings/verkennend gesprek zijn. Ouders kunnen dus niet rechtstreeks bij ons aanmelden." Ze geven aan dat ze daarom zeer terughoudend zijn met betrekking tot de vele verzoeken van ouders voor een kennismaking op het OPDC.

Aanmelding voor de i-klas

Je kan je niet zelf aanmelden op het OPDC Utrecht. Als we dat doen, kunnen we ons niet richten op die leerlingen die het echt nodig hebben. Aanmelding vindt altijd plaats door je oude school of door een instantie waar je school mee samenwerkt, zoals bijvoorbeeld Leerplicht.
Alleen leerlingen met een advies OPDC Utrecht van het Loket Passend Onderwijs worden toegelaten tot het OPDC Utrecht. Het Loket Passend Onderwijs toetst of de leerling voldoet aan de plaatsingscriteria. De aanmelder (meestal de school van herkomst) ontvangt dan een schriftelijk advies en een aanmeldingsformulier voor het OPDC Utrecht. De aanmelder is verantwoordelijk voor een zorgvuldige communicatie met ouders over het advies. Ouders melden hun kind vervolgens aan bij het OPDC Utrecht met het aanmeldformulier. Als het formulier en het onderwijskundig rapport (schooldossier) van de leerling door de leerlingenadministratie van het OPDC Utrecht is ontvangen, wordt een kennismakingsgesprek gepland.
De samenwerkingsverbanden in de regio Utrecht kennen de route naar het OPDC. Als zij ermee instemmen kunnen "hun" leerlingen ook naar de i-klas.

Aanmelding voor leerlingen die nu in groep 8 zitten

Leerlingen van groep 8 kunnen door hun basisschool bij het Loket Passend Onderwijs aangemeld worden voor instroom in de i-klas het volgende schooljaar, als de leerling wil starten op het regulier voortgezet onderwijs maar daar nog niet klaar voor is. De stappen voor de basisschool staan beschreven in de Zachte POVO-procedure van Sterk VO, zie ook de tips en procedures voor ouders op onze pagina Van basisschool naar middelbare school. Als het Loket Passend Onderwijs oordeelt dat de leerling inderdaad in aanmerking komt voor de i-klas, zal de leerling wel worden ingeschreven op een reguliere school voor voortgezet onderwijs, maar vanuit die reguliere school tijdelijk onderwijs volgen op het OPDC. De school voor voortgezet onderwijs stelt - in overleg met de school voor (speciaal) basisonderwijs - een ontwikkelingsperspectief (OPP) voor de leerling op. Het kan daarmee niet zo zijn dat de school van inschrijving de leerling niet kent. (Zie de brochure van het ministerie: Een passend onderwijsprogramma voor alle leerlingen in het voortgezet onderwijs).

Uit de Ouderbrochure PO-VO 2013/2014 voor ouders van leerlingen in groep 8: 
Het OPDC is er voor leerlingen die door een combinatie van problemen nog niet klaar zijn voor de middelbare school. Het is dan verstandiger om de overstap naar het reguliere voortgezet onderwijs nog even uit te stellen. Deze leerlingen gaan dan eerst naar het OPDC. Als de ontwikkeling goed verloopt, maken de leerlingen de overstap naar het reguliere VO. Deze overstap vindt over het algemeen plaats in de eerste twee jaar. Aanmelden bij het OPDC kan alleen nadat de basisschool hiervoor een advies heeft gevraagd aan het Loket Passend Onderwijs.

Aanmelding voor leerlingen die nu op de middelbare school zitten

Leerlingen die nu op een regulier VO zitten, maar waarvoor de i-klas beter passend zou zijn, kunnen door de VO-school worden aangemeld bij het Loket Passend Onderwijs.

Beslissing door het Loket Passend Onderwijs

Als een leerling is aangemeld voor de i-klas bij het Loket Passend Onderwijs, kijken zij naar de ondersteuning die gewenst is. Volgens Sterk VO wordt daarbij geen onderscheid gemaakt tussen onder- of bovenbouw. Het ontwikkelingsperspectief (OPP) van de jongere is leidend. Als de havo/vwo IVIO-klas op het OPDC voor een leerling de meest passende plek is dan is hij of zij welkom, geeft Sterk VO aan.
Het Loket komt (voorlopig) wekelijks bijeen op donderdag van 10.30 tot 12.00 uur. Het Loket wordt bemensd door Herma Bode, Helen Heemskerk en Janine Zanen. Specifieke deskundigheid wordt toegevoegd als dat nodig is. De begeleider passend onderwijs van de school kan op verzoek van de school, de ouders of van het Loket ook bij de bespreking aanwezig zijn. Dossiers moeten een week van tevoren ingediend worden bij: loket@sterkvo.nl. Alleen volledige dossiers kunnen worden behandeld. Binnen twee weken wordt een arrangement toegekend, de school en de begeleider passend onderwijs worden hierover geïnformeerd.

Wettelijk kader OPDC Utrecht

OPDC's (OrthoPedagogische en -Didactische Centra) moeten als zodanig erkend zijn door het ministerie van Onderwijs. Het ministerie heeft regels waar een OPDC aan moet voldoen. Zie in dit verband een kritisch rapport van de Onderwijsinspectie over OPDC's.

Het OPDC Utrecht valt organisatorisch onder het Samenwerkingsverband Sterk VO. Dit samenwerkingsverband (ook wel afgekort tot SWV VO Utrecht en Stichtse Vecht) is verantwoordelijk voor het uitvoeren van de wettelijke taken van passend onderwijs m.b.t. het voortgezet (speciaal) onderwijs (VO/VSO) in de gemeenten Utrecht en Stichtse Vecht. In dit samenwerkingsverband zitten de VO- en VSO-scholen die gevestigd zijn in de gemeenten Utrecht en Stichtse Vecht. Zij zijn verantwoordelijk voor het regelen van passend onderwijs voor middelbare scholieren die in die gemeenten wonen en ontvangen daarvoor financiering van het ministerie van Onderwijs.
In het ondersteuningsplan 2013-2016 van het SWV Sterk VO staat: 
Als een leerling voor een korte of langere tijd niet terecht kan binnen het reguliere onderwijs en nog niet duidelijk is of het speciaal onderwijs de best passende plek is, kan hij of zij onderwijs volgen op OPDC Utrecht (www.utrechtseschool.nl) voor maximaal twee jaar. [...] Leerlingen van OPDC Utrecht worden herplaatst binnen het reguliere onderwijs of begeleid naar een diploma of werk. Een leerling kan ook worden doorverwezen naar een school voor VSO of naar speciale trajecten. OPDC Utrecht neemt een bijzondere positie in in het aanbod aan voorzieningen: regulier onderwijs met steun in de vorm van arrangementen op maat. Tussenvoorzieningen zoals OPDC Utrecht zullen we samen met de gemeente Utrecht continueren. Het OPDC is tevens de plusvoorziening [=speciale trajecten gericht op overbelaste jongeren alsnog een diploma te laten halen] voor RMC regio 19 [= groep van samenwerkende gemeentes rond Utrecht om vroegtijdig schoolverlaten van jongeren tussen 18 en 23 jaar tegen te gaan].
In de praktijk betekent dit dus dat kinderen onderwijs volgen op het OPDC in plaats van op de reguliere school die officieel voor ze verantwoordelijk is, en dat ouders geen medezeggenschap hebben over hoe het onderwijs op het OPDC gegeven wordt. Er is wel een MR op het OPDC, maar alleen voor het personeel. De OPR beslist wel over de opname van het OPDC in het dekkend aanbod van het samenwerkingsverband, maar niet over de dagelijkse gang van zaken in het onderwijs dat op het OPDC wordt gegeven.

Informatie van het ministerie van Onderwijs over OPDC's (zie de brochure Een passend onderwijsprogramma voor alle leerlingen in het voortgezet onderwijs):
  • De leerling wordt of blijft ingeschreven op reguliere school voor voortgezet onderwijs. Het bevoegd gezag van deze school ontvangt bekostiging voor de leerling en is verantwoordelijk voor de leerling. Bij de inschrijving op een reguliere school is de verwachting dat de leerling na de periode waarin onderwijs wordt gevolgd op het OPDC, een diploma kan halen op het niveau van de schoolsoort waar de leerling wordt ingeschreven. 
  • Het bevoegd gezag van de school van inschrijving stelt voor de leerling die naar een OPDC gaat, een ontwikkelingsperspectief op. Het bevoegd gezag formuleert daarmee een gerichte ondersteuningsvraag (onderwijszorgarrangement) aan het OPDC, waarbij het doel is om de leerling te laten terugkeren in het reguliere voortgezet onderwijs. 
  • Onderdeel van het ontwikkelingsperspectief is de verwachte verblijfsduur van de leerling op het OPDC en of de leerling het gehele onderwijsprogramma of een deel van het onderwijsprogramma op het OPDC volgt. Dit kan bijvoorbeeld inhouden dat wordt vastgelegd dat de periode dat de leerling in het OPDC onderwijs volgt langzaam wordt afgebouwd om de overgang naar regulier onderwijs te verkleinen. Het gaat om een tijdelijke plaatsing van enkele dagen tot in beginsel maximaal twee jaar. Het is onder omstandigheden mogelijk hiervan af te wijken ('pas toe of leg uit'). 
  • In overleg tussen het OPDC, de school van inschrijving en eventueel de hulpverlening (er kan immers ook sprake zijn van een onderwijszorgarrangement) wordt besproken wat de ontwikkeling van de leerling is, of bijstelling van het ontwikkelingsperspectief nodig is en of terugkeer naar de reguliere school - al dan niet met extra ondersteuning - mogelijk is. De afstand tussen de school van inschrijving en het OPDC moet zo klein mogelijk zijn.
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) geeft aan dat de gemeente niet rechtstreeks verantwoordelijk is voor huisvesting van een OPDC:
Een opdc is een bovenschoolse voorziening, verbonden aan een samenwerkingsverband. Het opdc verzorgt geen onderwijs, maar levert diensten ter ondersteuning van leerlingen op de scholen die het samenwerkingsverband zijn aangegaan. [... ] De scholen uit het samenwerkingsverband zijn verantwoordelijk voor de (bekostiging van) de huisvesting van het opdc. Het opdc heeft geen (zelfstandige) aanspraak op door de gemeente bekostigde huisvesting.
Op 16 juli 2008 is over dit onderwerp een uitspraak gedaan door de Raad van State: [...] Hieraan doet niet af dat een opdc onderwijstaken uitvoert, [...].