OPDC Utrecht: i-klas met havo/vwo


Op deze pagina hebben we informatie over de i-klas havo/vwo van OPDC Utrecht verzameld voor ouders die overwegen of het iets voor hun kind is.

Voor wie zijn de i-klassen bedoeld?

Sinds het schooljaar 2013/2014 heeft het OPDC Utrecht naast de voorziening voor externaliserende leerlingen, ook een voorziening voor kwetsbare leerlingen met internaliserende problematiek (de i van i-klas staat voor voor integratie, maar ook voor internaliserend).
Het zijn leerlingen met internaliserende problematiek (i-klas). Zij hebben bijvoorbeeld te maken met angst, depressie, een stoornis (vaak aan autisme verwant), faalangst en een laag zelfbeeld. De groep heeft twee vaste, ervaren docenten, waardoor een duidelijke structuur en voorspelbaarheid gewaarborgd is. De veiligheid van de groep wordt bewaakt door verschillende schooltijden en eigen pauzes in vergelijking met de andere leerlingen van het OPDC. 
Leerlingen uit de gemeenten Utrecht en Stichtse Vecht, maar ook uit andere gemeenten rondom Utrecht, zijn welkom als blijkt dat de i-klas de meest passende plek is voor een jongere. 
Let op: de leerling wordt of blijft ingeschreven bij een reguliere middelbare school (de zogenaamde "moederschool"), die de leerling tijdelijk plaatst bij het OPDC.

Meer informatie vind je in de nieuwsflits OPDC Utrecht van december 2017.

Wat vindt Stichting AutiPassend Onderwijs Utrecht van de i-klas?

planbord in de i-klas
Het is voor veel ouders een bezwaar dat de klassen voor kwetsbare internaliserende leerlingen in hetzelfde gebouw zijn als de klassen voor kinderen met (soms zware) externaliserende problematiek, waarbij die laatste de meerderheid vormen. Ondanks de regeling met aparte lestijden en pauzetijden voelen veel internaliserende kinderen zich hier niet veilig bij. Hopelijk wordt dat beter in het nieuwe gebouw aan de Van Lieflandlaan waar elk lokaal een time-out en een stilteplek heeft, en er voor de onderbouw, bovenbouw en i-klassen aparte pauzeruimtes met een eigen buitenterrein zijn.

Tijdens een werkbezoek aan de i-klas in 2014 werd ons verteld dat leerlingen daar wel weer tot leren kunnen komen. Dat is een goede zaak. Ze bieden een voorspelbare dagindeling en ondersteunen het lesmateriaal van IVIO@School met klassikale lessen. De IVIO onderwijsvorm heeft wel een paar inherente nadelen: er zitten leerlingen van verschillende niveaus in dezelfde klas, en de klassikale lessen zijn vanzelfsprekend niet toegespitst op het niveau van een individuele leerling. Ook zijn er maar een paar docenten, die zijn niet gespecialiseerd in alle vakken. Uiteraard zijn er vanuit IVIO@School wel vakdocenten voor elk vak beschikbaar, maar dan op afstand, bereikbaar via e-mail of skype.

In 2018 hoorden wij dat er gerommel is in de organisatie, veel personele wisselingen, en dat de leerlingen niet echt geholpen worden om het IVIO-lesmateriaal te gebruiken (behalve de toetsen). Ook zijn er vrijwel geen havo/vwo-leerlingen. We horen helaas dat men niet geneigd lijkt te zijn om vwo onderbouw of havo/vwo bovenbouw niveau aan te bieden, wellicht omdat de ondersteunende docenten daar geen ervaring mee hebben? Wat IVIO@School betreft is die beperking er niet. Er is wel een toezegging gedaan dat als een leerling van de i-klas nergens anders terecht kan, hij bij wijze van uitzondering op het OPDC door mag leren tot en met zijn diploma. Het kan wel zijn dat het (staats)eindexamen lastig te organiseren is. 
Update 2020: in het fact sheet van het VSO Netwerk staat bij OPDC Utrecht dat het niet bedoeld is voor leerlingen met als uiteindelijk uitstroomprofiel hbo/wo (het betreffende vakje is leeg). Dat duidt erop dat leerlingen die cognitief havo/vwo aankunnen beter een andere oplossing kunnen zoeken. 

Voor de meeste leerlingen geldt echter dat ze vóór het eindexamen naar een andere school moeten: het OPDC beslist per jaar (soms ook tussendoor) of de leerling nog wel mag blijven of dat men het beter vindt als de leerling naar het reguliere of speciale onderwijs gaat, ook als zowel ouders als leerling denken dat dat een slecht idee zou zijn. Deze onzekerheid die i-klas-leerlingen continu boven het hoofd hangt is voor kinderen (en vooral die met autisme) een groot nadeel.

Wij vinden dan ook dat klasjes voor dezelfde doelgroep van kwetsbare internaliserende leerlingen, maar dan in de context van een reguliere school met reguliere vakdocenten, veel beter geschikt zijn voor leerlingen met autisme. Minder stigmatiserend, meer participerend op een gewone school, met vooruitzicht van doorstromen naar een reguliere klas in hetzelfde schoolgebouw met dezelfde docenten. Het gaat om zo gewoon mogelijk meedoen en erbij horen, liefst je hele schooltijd lang bij dezelfde school (gemeenschap). Daarom heeft een dergelijke oplossing niveau 1.5 (integratieklassen onderbouw) in onze preventiepiramide terwijl de i-klas van het OPDC voor ons niveau 3.1 (schakelklas op andere locatie) heeft. 

Dus wij vinden het jammer dat er niet voor gekozen is om deze i-klas van het OPDC te integreren in een reguliere havo/vwo. Als dat wel gedaan was, hadden de leerlingen zich onderdeel kunnen voelen van een bekende school, op het schoolplein contact kunnen hebben met reguliere leerlingen, mee kunnen doen met schoolse activiteiten en les kunnen krijgen van reguliere docenten. Als docenten vrijwillig kiezen voor lesgeven in de speciale klas, waarvoor ze extra getraind worden, doen ze vaardigheden op die ze ook in de reguliere klassen kunnen gebruiken! Ook was dan de overstap naar een reguliere klas in de bovenbouw gemakkelijker geweest. Voor kinderen (vooral die met autisme) is verandering van locatie en afscheid moeten nemen van vertrouwde mensen vaak heel verontrustend/stressvol.

Wat zijn de i-klassen?

Leerlingen kunnen individueel in de klas aan de slag met hun vakken. Ze worden via de computer op afstand begeleid door ervaren eerste graad docenten van IVIO@school. Deze methodiek wordt toegepast in de I-klas vmbo TL, havo en vwo. Sinds 2015 bestaat er ook een examenklas vierde leerjaar VMBO (alle leerwegen).
Er zijn twee i-klassen, een op vmbo-niveau (bbl t/m kbl) en een op vmbo-tl/havo/vwo-niveau. Het zijn kleine klassen van maximaal 14 leerlingen. Van het Onderwijs- en ondersteuningsaanbod Sterk VO in schema:
Na de herfstvakantie [is december 2013 geworden] start van een integratieklas havo/vwo op OPDC Utrecht, bedoeld voor leerlingen met een havo/vwo niveau die tijdelijk de aansluiting met het reguliere onderwijs niet kunnen maken en extra ondersteuning nodig hebben vanwege internaliserende gedragsproblematiek. Ook deze leerlingen krijgen deels individueel onderwijs via IVIO.
Over de vmbo-i-klas zijn twee blogs verschenen: een van Lucielle, 14 jaar, en een van docent Henk Heinhuis.
In het tl/havo/vwo-klasje zitten leerlingen van verschillende leerjaren, vooralsnog alleen onderbouw tl/havo, die toch ieder op hun eigen niveau les krijgen via het afstandsonderwijs van IVIO@School. Van de IVIO website: 
IVIO@School biedt onderwijs aan, dat los gemaakt is van plaats en tijd: afstandsonderwijs. Hierdoor zijn de programma’s uitermate geschikt voor kinderen die baat hebben bij een individueel studieprogramma. Immers, een kind kan met IVIO@School beginnen wanneer het wil, en kan studeren in het tempo en op de plaats en tijd die bij hem of haar past en waar nodig maatwerk. Voor scholen wordt het op deze wijze mogelijk om voor een kleine groep leerlingen of zelfs voor één enkele leerling, vakdocenten met een 1e of 2e graads bevoegdheid in te zetten voor één of meer vakken. 
Alle lespakketten van IVIO@School bestaan uit de onderdelen: onderwijsmaterialen (tekstboeken, werkboeken, schriften, leesboeken, practicummateriaal, examenbundels, etc.), een handleiding met een uitgebreide jaarplanner en veel uitleg voor de leerling en de begeleiding op afstand door onze eerste- en tweedegraads vakdocenten (de communicatie tussen leerling en docent vindt voornamelijk plaats binnen onze digitale leeromgeving).
De mentoren van OPDC Utrecht begeleiden de leerlingen en zijn verantwoordelijk voor hun voortgang (die ze in de gaten kunnen houden via het leerlingvolgsysteem van IVIO).
De ingang van het OPDC Utrecht

Wat is OPDC Utrecht?

OPDC Utrecht is de nieuwe officiële naam van "De Utrechtse School". Sinds het schooljaar 2013/2014 heeft het ministerie van OCW de status van een orthopedagogisch en didactisch centrum (OPDC) toegekend (zie ook het wettelijk kader hieronder), daarom is de naam veranderd in OPDC Utrecht. Op dit moment zit de Utrechtse School aan de Wittevrouwenkade, te zijner tijd verhuizen ze naar de Van Lieflandlaan.

Als een leerling voor een korte of langere tijd niet terecht kan binnen het reguliere onderwijs en nog niet duidelijk is of het speciaal onderwijs de best passende plek is, kan hij of zij onderwijs volgen op OPDC Utrecht voor maximaal twee jaar. Een OPDC heeft geen eigen ingeschreven leerlingen, alle leerlingen moeten ingeschreven zijn bij een reguliere school. Dat kan ook een reguliere school van buiten de gemeente Utrecht of Stichtse Vecht zijn. De reguliere school is verantwoordelijk voor hen, maar heeft de zorg voor die leerlingen tijdelijk "uitbesteed" aan het OPDC. In de paragraaf "Wettelijk kader OPDC Utrecht" hieronder staan een aantal verantwoordelijkheden van de reguliere school benoemd.

Wij vinden we het vreemd dat de i-klassen geen eigen identiteit en geen eigen locatie hebben gekregen, los van de Utrechtse School. Veel ouders moeten een enorme drempel over voordat ze hun kind naar het OPDC Utrecht (de Utrechtse School) willen laten gaan, hoe goed de begeleiders daar ook zijn. Naar de Utrechtse School gaan naast de 20-28 kinderen in de i-klassen ook 150 kinderen die om andere redenen tijdelijk niet naar een reguliere school kunnen, waaronder ook leerlingen die vanwege extreem gedrag niet meer te handhaven waren op de gewone school (ook al zitten die in een ander deel van het gebouw en hebben die andere pauzetijden).

Open dagen / kennismaken met OPDC / i-klas

Begin 2018 is er voor het eerst een open huis van OPDC Utrecht, zie de nieuwsflits OPDC Utrecht van december 2017.

Aanmelding voor OPDC Utrecht

Om bij het OPDC Utrecht terecht te kunnen, heeft een leerling een advies (medium arrangement) van het Loket Passend Onderwijs nodig. De school waar de leerling staat ingeschreven (school van inschrijving, ook wel moederschool genoemd) vraagt dit advies aan bij het Loket Passend Onderwijs van het Samenwerkingsverband Sterk VO. Leerlingen die nog op de basisschool zitten worden eerst ingeschreven op een reguliere middelbare school naar keuze. De school van inschrijving vraagt dan een advies aan bij het Loket Passend Onderwijs.
Het tegenovergestelde staat in de nieuwsflits OPDC Utrecht van december 2017, althans voor leerlingen die nog op de basisschool zitten in de gemeente Utrecht of Stichtse Vecht:
Voor plaatsing op het OPDC Utrecht is geen advies van het Loket Passend Onderwijs nodig. De basisschool kan in Onderwijs Transparant de leerling aanmelden bij de reguliere school en aangeven dat sprake is van een start op het OPDC Utrecht.
Enkele afspraken tussen scholen over de overstap van VSO naar OPDC en vice versa vind je in deze samenwerkingsovereenkomst.
Het OPDC Utrecht hoort bij samenwerkingsverband Sterk VO (gemeente Utrecht en Stichtse Vecht). De overige samenwerkingsverbanden in de regio Utrecht kennen de route naar het OPDC. Als zij ermee instemmen kunnen "hun" leerlingen ook naar de i-klas.

Wettelijk kader OPDC Utrecht

OPDC's (OrthoPedagogische en -Didactische Centra) moeten als zodanig erkend zijn door het ministerie van Onderwijs. Het ministerie heeft regels waar een OPDC aan moet voldoen. Zie in dit verband een kritisch rapport van de Onderwijsinspectie over OPDC's.

Het OPDC Utrecht valt organisatorisch onder het Samenwerkingsverband Sterk VO. Dit samenwerkingsverband (ook wel afgekort tot SWV VO Utrecht en Stichtse Vecht) is verantwoordelijk voor het uitvoeren van de wettelijke taken van passend onderwijs m.b.t. het voortgezet (speciaal) onderwijs (VO/VSO) in de gemeenten Utrecht en Stichtse Vecht. In dit samenwerkingsverband zitten de VO- en VSO-scholen die gevestigd zijn in de gemeenten Utrecht en Stichtse Vecht. Zij zijn verantwoordelijk voor het regelen van passend onderwijs voor middelbare scholieren die in die gemeenten wonen en ontvangen daarvoor financiering van het ministerie van Onderwijs.
In het ondersteuningsplan 2014-2018 van het SWV Sterk VO staat: 
Als een leerling voor een korte of langere tijd niet terecht kan binnen het reguliere onderwijs en nog niet duidelijk is of het speciaal onderwijs de best passende plek is, kan hij of zij onderwijs volgen op OPDC Utrecht (www.utrechtseschool.nl) voor maximaal twee jaar. [...] Leerlingen van OPDC Utrecht worden herplaatst binnen het reguliere onderwijs of begeleid naar een diploma of werk. Een leerling kan ook worden doorverwezen naar een school voor VSO of naar speciale trajecten. OPDC Utrecht neemt een bijzondere positie in in het aanbod aan voorzieningen: regulier onderwijs met steun in de vorm van arrangementen op maat. Tussenvoorzieningen zoals OPDC Utrecht zullen we samen met de gemeente Utrecht continueren. Het OPDC is tevens de plusvoorziening [=speciale trajecten gericht op overbelaste jongeren alsnog een diploma te laten halen] voor RMC regio 19 [= groep van samenwerkende gemeentes rond Utrecht om vroegtijdig schoolverlaten van jongeren tussen 18 en 23 jaar tegen te gaan].
In de praktijk betekent dit dus dat kinderen onderwijs volgen op het OPDC in plaats van op de reguliere school die officieel voor ze verantwoordelijk is, en dat ouders geen medezeggenschap hebben over hoe het onderwijs op het OPDC gegeven wordt. Er is wel een MR op het OPDC, maar alleen voor het personeel. De OPR beslist wel over de opname van het OPDC in het dekkend aanbod van het samenwerkingsverband, maar niet over de dagelijkse gang van zaken in het onderwijs dat op het OPDC wordt gegeven.

Informatie van het ministerie van Onderwijs over OPDC's (zie de brochure Een passend onderwijsprogramma voor alle leerlingen in het voortgezet onderwijs):
  • De leerling wordt of blijft ingeschreven op reguliere school voor voortgezet onderwijs. Het bevoegd gezag van deze school ontvangt bekostiging voor de leerling en is verantwoordelijk voor de leerling. Bij de inschrijving op een reguliere school is de verwachting dat de leerling na de periode waarin onderwijs wordt gevolgd op het OPDC, een diploma kan halen op het niveau van de schoolsoort waar de leerling wordt ingeschreven. 
  • Het bevoegd gezag van de school van inschrijving stelt voor de leerling die naar een OPDC gaat, een ontwikkelingsperspectief op. Het bevoegd gezag formuleert daarmee een gerichte ondersteuningsvraag (onderwijszorgarrangement) aan het OPDC, waarbij het doel is om de leerling te laten terugkeren in het reguliere voortgezet onderwijs. 
  • Onderdeel van het ontwikkelingsperspectief is de verwachte verblijfsduur van de leerling op het OPDC en of de leerling het gehele onderwijsprogramma of een deel van het onderwijsprogramma op het OPDC volgt. Dit kan bijvoorbeeld inhouden dat wordt vastgelegd dat de periode dat de leerling in het OPDC onderwijs volgt langzaam wordt afgebouwd om de overgang naar regulier onderwijs te verkleinen. Het gaat om een tijdelijke plaatsing van enkele dagen tot in beginsel maximaal twee jaar. Het is onder omstandigheden mogelijk hiervan af te wijken ('pas toe of leg uit'). 
  • In overleg tussen het OPDC, de school van inschrijving en eventueel de hulpverlening (er kan immers ook sprake zijn van een onderwijszorgarrangement) wordt besproken wat de ontwikkeling van de leerling is, of bijstelling van het ontwikkelingsperspectief nodig is en of terugkeer naar de reguliere school - al dan niet met extra ondersteuning - mogelijk is. De afstand tussen de school van inschrijving en het OPDC moet zo klein mogelijk zijn.
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) geeft aan dat de gemeente niet rechtstreeks verantwoordelijk is voor huisvesting van een OPDC:
Een opdc is een bovenschoolse voorziening, verbonden aan een samenwerkingsverband. Het opdc verzorgt geen onderwijs, maar levert diensten ter ondersteuning van leerlingen op de scholen die het samenwerkingsverband zijn aangegaan. [... ] De scholen uit het samenwerkingsverband zijn verantwoordelijk voor de (bekostiging van) de huisvesting van het opdc. Het opdc heeft geen (zelfstandige) aanspraak op door de gemeente bekostigde huisvesting.
Op 16 juli 2008 is over dit onderwerp een uitspraak gedaan door de Raad van State: [...] Hieraan doet niet af dat een opdc onderwijstaken uitvoert, [...].